TOKIKO PRODUKTUA

Are gehiago, badago Interneten lekutxo bat, non edozein pertsonak sare sozialak euskara hutsean erabiltzeko aukera duen: Euskal fedibertsoa bezala ezagutzen da, eta bere helburua euskaraz hitz egiteko, argazkiak partekatzeko, iruzkinak egiteko edo bestelako edozer egiteko leku bat eskaintzea da.

Abentura horretan sarturik dabil 2020tik Abaraska taldea, software librezale eta euskaltzale diren pertsonek osatutako taldea, jo eta ke lanean aipatutako helburu hori lortzeko. Talde horretako kideetako bat da Mikel Gartzia Santamaria, eta berarekin hitz egiteko aukera izan dugu euskal fedibertsoaren izkina guztiak arakatzeko helburuarekin.

HAZIAK ETA PERRETXIKOAK

Mikelek dioen bezala, “perretxikoak ez dira bat-batean ateratzen”, eta Abaraska taldea ere ez zen bat-batean, ezerezetik sortu. Librezale taldea izan zen guzti honen hazia landatu zuena. Talde honetako kideek, gehienbat softwarea euskaratzeaz arduratzen zirenak, “fediverse” kontzeptuaren zati txiki bat euskaldunentzat izatea nahi zutela erabaki zuten, eta hortik, geroago Abaraska taldea bilakatuko zen talde txiki bat sortu zuten. Euskal komunitatearentzat arnas gune bat sortzea izan zen, hasieratik, beraien helburua.

Lehen hurbilketa Lemmy sare sozialaren bidezkoa izan zen. Sare honek foroak hartzen ditu bere baitan, hau da, Reddit famatuaren ordezkari lanak egiten ditu. Hala ere, Mikelen esanetan, euskarazko foroak ez dira oso erabiliak komunitatearen artean eta, horren ondorioz, Lemmy.eus orrialdeak ez zuen arrakasta handiegirik izan. Geroago, Pixelfed.eus, dagoeneko sortuta zegoen nodoari bultzada bat emateko kontaktatu zuen Urtzi Odriozolak (horren sortzaileak) beraiekin, eta, horren ondoren, bera ere Abaraska taldeko kide bilakatu zen. Hurrengo pausoa Peertube.eus ataria zabaltzea izan zen, YouTube plataformaren baliokide dena, eta, azkenik, Paperjale.eus ataria publikatu zuten, liburuei buruz euskaraz hitz egiteko balio duen Interneteko izkinatxo bat.

Mikelek esan bezala, “iritsi berria denarentzat nahiko endredatua izan daitekeenez”, Fedibertsoaz gozatzeko aukera guztiak Fedibertsoa.eus atarian aurki daitezke, ez bakarrik Abaraska taldeak sortutako orrialdeak baizik eta euskaldunentzat eskuragarri dauden horiek guztiak. Eta argi, orrialde hori eguneraturik mantentzen baitute!

ZERK EGITEN GAITU BURUJABE?

Burujabetza teknologikoa egunetik egunera jende gehiagoren ahotan dagoen gaia da. Deabruarekin ituna sinatzeak gero eta jende gutxiagori egiten dio grazia, eta gizartea, nahiz eta sarritan jarrerak ez aldatu, inguruan gertatzen ari denarekin kontzientziatzen ari da. Jarrera eta ohiturak aldatzeak burujabe egingo al gaitu? Gure ohiko sare sozialak alde batera utzi eta Euskal fedibertsora mudantza egiteak egingo al gaitu burujabe?

Bada, burujabetza teknologikoa helburu duen bide bat hasteko modua izan daiteke. Mikelen arabera, fedibertsoaren parte izateak bi eratara egin dezake banakakoa burujabe: Alde batetik, softwarea librea da eta dohainik eskuratu daiteke (nahiz eta Abaraska taldeak donazio bat egiten dien sortzaileei programak hobera egin dezan), edozeinek eskura dezake bere plataforma propioak bertan ezartzeko. Softwarea itxia edo gabetzailea denean, kodea konpainia batek kontrolatzen du eta bere arau propioak ezartzen ditu, erabiltzaileari gardentasun hori kenduz. Gainera, askotan, zentralizaturik dauden sare horiek, enshittification edo kakazte prozesuak burutzen hasten dira behin jendea beraien plataformetan harrapaturik dutenean. Hain izen berezia duen prozesu honek (seguru buruan geratuko zaizula), plataforma baten gainbehera errepresentatzen du, hau da, ematen den zerbitzuaren kalitatea jaistea edo, bat-batean, zerbitzu bera edo txarragoa jasotzeko diru-sarreraren bat eskatzea. Horrek guztiak, plataforma horien opakotasuna handitzen laguntzen du, eta erabiltzaileak ez daki bere datuak nora joango diren edo emandako diru hori zeinen eskuetara helduko den, besteak beste. Modu honetan, software librea askoz ere gardenagoa da.

Beste aldetik, Mikelek aipatzen du Abaraska taldeak ez duela VPSrik edo zerbitzari pribaturik (hardwarea) erabiltzen. Beraien poltsikotik dirua jarriz eta Abaraska taldearen harpidedun diren horien laguntzarekin, zerbitzari bat erosi zuten, Zumaian kokaturik dagoena eta babes-kopiak Donibane Lohizunera egiten dituena. Beraz, fisikoki, beraiek dira datu horiek gordetzen dituztenak. Mikelek dioenez, nahiz eta zerbitzariak askotan lan asko edo kezkak ematen dizkien, burujabetza maila handia ere ematen die, eta, azken batean, hori da beraiek gehien baloratzen dutena. Nahiz eta Abaraska taldeak horrela egiten duen, banakakoak bere etxeetan ere egin lezake hardwarearen instalamendu hau, adibidez, Raspberry Pi baten bitartez.

Mikelen ustez, garrantzitsuena kasu honetan, hardwarearen atzean dagoen jendeak izena eta abizenak izatea da, bai instantziaren moderazio aldetik eta baita hardwarearen mantentze-aldetik ere.

IKASKETA PROZESUA

Perretxikoen kontu horrekin jarraituz, burujabetza egun batetik bestera lortzea ere ezinezkoa dela esango genuke. Ezin ditzakegu, ezta ere, hain barneraturik dauzkagun ohiturak eta habituak egun batetik bestera aldatu. Mikelekin Elon Musk-en jarduerak direla eta sortu diren sare sozialen migrazioak komentatu ditugu, eta berak dioenez, honelako hiruzpalau olatu (Elon olatuak deitzen omen zaie) egon dira dagoeneko. Olatu horietan, jendeak kuku bat egiten du fedibertsoaren atari desberdinetan, baina, sarritan, gero ez dira geratzen. Bakoitzak bere arrazoiak ditu eta erritmoak errespetatu behar dira, aizu.

Bertan geratzeko, Mikelen ustez, mundu honetara bi edo hiru hurbilketa egin behar dira, baina batzuetan, jende hori ez dago esfortzu hori egiteko prest. Egiten badituzte ere, batzuetan, lagunak atzean geratzen dira, plataforma bat baino gehiago erabiltzeak karga bat suposatzen du…

Hala ere, Mikel pozik dago jendearen hurbilketa horiekin. Bere ustez, hau abiapuntua baino ez da, eta argi dauka: “hau gelditzeko dator, beraz, ez daukagu presarik. Hori bai, ezin dugu onartu txoko burujabe hau teknologia zaleen nitxo bat izatea. Orokortzea eta jende arruntak erabiltzea da herri gisa markatu behar dugun helburua, gauza hauek normalizatzea”. Euskal fedibertsoak bizirik jarraitzeko, garrantzitsua da, noski, jendea batzea; baina bada hori baino garrantzi handiagoa duen zerbait: fedibertsoa osatzen duten instantziak bizirik eta aktibo mantentzea, Abaraska taldeak egiten duen zerbait.

Beraz, anima zaitez Internet arakatzeko modu berezi eta liluragarri hau probatzera. Lehen kuku hori arrotza izan daiteke, baina ez zaitez beldurtu bigarren edo hirugarren aukera bat ematera, agian zure gustuko txoko berria hor aurkituko baituzu. Izan ere, Mikelek dioen bezala, “pertsona bakoitzak ikusi behar du bere baloreekin zein Internetek egiten duen bat”. Amen.