Labetik atera berri ditugunak
-
#Soul tech
Makinak gobernatuko gaitu?
Unibertsitateko zelaietan bandera-gorridun makilak agertu dira. Erresistentzia dira, bizitza makinaren aurka erresistitzen. Galdutako beste borroka bat, hotzean pentsatuta. Bi jubilatu molestatzen, bulegotik ikusten bada. Garaiaren argazkia, filosofiatik hausnartuta.
-
#Soul tech
Sarearen gizartetik labirinto digitalera: algoritmoak, burbuilak eta arretaren merkatuak
90. hamarkadan gazteak izan ginenok oraindik gogoan dugu Interneten tupusteko gorakadak izan zuen harrera sutsua. Bat-batean, askatasun espazio berri bat ireki zen gure begien aurrean: informazioa modu horizontal eta globalean isurtzeko lurralde digital bat, garai hartan esfera publikoa osatzen zuten bitartekoak kontrolatzen zituzten talde boteretsu handien bitartekaritza eta zentsuratik urrun zegoena. Goizetik gauera norabide bakarreko komunikazioaren horman arrakala bat zabaldu zela ematen zuen: The Well bezalako foroek, Geocities eta etxean egindako antzeko orrialdeek, edo Wikipedia bezalako elkarlaneko proiektuek ezagutza eta eztabaida publikoa libre eta hierarkiarik gabe ahalbidetuko zuen «sare-gizarte» baten promesa irudikatzen zuten, iraganeko egitura bertikalak desafiatuko zituzten elkarlanerako eta informazioa trukatzeko sareak ehunduz.
-
#Soul tech
Fedibertsoa eta bizitzaren jasangarritasuna
Teknologia oso modu anitzetan garatu daiteke. Ideia honi lotuta, Donna Harawayk badu errepikatzea gustuko dudan esaldi bat: “egiten dugunaren baitan gaude, eta egiten duguna gu gara”. Esaldi horretan ulertu daiteke dugun eredu teknologikoa dugun gizartearen isla dela. Beraz, gizakiok eragiten ari garen hondamendi ekologikoa gelditzeko, planetarekin eta bertan bizi diren espezieekin ditugun harreman moduak berrikusi beharko genituzke. Fedibertsoa harreman moduen berrikusketa horren adibide praktikoa da.
-
#Soul tech
Zure ataritik klik bakar batera: E-commercearen benetako prezioa
Pizza Huten arabera, online egin zen lehen erosketa haien pizzetako bat izan zen. Arrautza batzuk, gurina eta irina erosteko bere telebistaren agintea erabili zuen amona bat ere aipatu izan da. Baina, egiatan, lehen online erosketa egin zuen pertsona Dan Kohn izan zen. Mutil estatubatuar horrek, Stingen Ten Summoner’s Tales diskoa nahi zuen lagun bat zuen 500 kilometrora, eta hari saldu nahi zion. Helburua bete zuen! Ez zen erraza izan, baina bere jakintza erabiliz eta bere startup-aren laguntza pixka bat jaso ondoren, Phil Brandenburgerrek lortu zuen webguneak bere VISA onartzea, eta disko berria eskuratu zuen 12,48 dolarren truke.
-
#Soul tech
Ea ChatGPT, ba al dakik bertsotan?
Esperimentu bat egitea bururatu zaigu… Zer gertatuko litzateke ChatGPT bertsotan jarriko bagenu? Askotan esaten da makinek edo, kasu honetan, adimen artifizialak, ezingo duela sekula pertsona baten artea ordezkatu, ez baita norbere sentimenduetatik eta esperientziatik jaiotzen den zerbait. Egia al da, ordea?
-
#Soul tech
Musika grafikoa: Geometriatik pentagramarainoko bidaia
Badirudi musika euskarri batean “ikusteko” aukera bakarra partitura bati zuzenean begiratzea dela. Baina zer gertatuko litzateke musikaz kanpoko sinbolo eta formak erabiliz soinuak ikusi eta ulertu ahal izango bagenitu, nahiz eta musika-formakuntzarik ez izan?
-
#Soul tech
Ea ba, Freezer, hil hadi bizkorrago
“Hilko ahal du, halako batean, Gokuk Freezer?” Eguneroko galdera da klasera heldutakoan. Ia bi aste daramatzagu gaueko bederatzietan telebistaren aurrean borroka hau amaitzeko zain, baina, auskalo zergatik, “gizon” zuri eta morea honek ez du sekula amore ematen. Klasean, eztabaida sortzen da egunero irakaslea etorri aurretik, bakoitzak bere teoriak ateratzen ditu: “Nik uste dut, Gohanek hilko duela”, “agian Bulmak hau harrapatzeko zerbait asmatuko du”, “baliteke dragoi bolei honekin amaitzeko eskatzea”, “agian istorio honetako heroia Yamcha izango da!”. Bada, ez, Yamcha gizajoak ez du horrelako zorte onik.
-
#Soul tech
Ez dakit ez dakidala
Denok dakigu zein erosoa den, batzuetan, ezjakintasunean bizitzea. Ez badakit zerbaiten berri, ez badakit zerbait existitzen dela, inork ezin du esan ezjakina naizenik.
-
#Soul tech
Orratzak sekulakoak dira
Duela 40.000 urte baino gehiago Gizateriak erronka bat gainditu behar zuen, eta horren araberakoa izango zen planetako gune hotzenetan egokitzearen arrakasta edo porrota. Hotzez ez hiltzea eta Goi Paleolitoan Santimamiñeko kobazulotik estiloarekin irten ahal izatea; hain zuzen ere, honelako adierazpen batekin hasiko zen aukera bat izan zitekeen:
“Maitia, irten behar baduzu jarri soinean ahuntz larrua, txamanak gaur arratsaldean hasiko den klima aldaketa iragarri baitu”.
-
#Soul tech
Esadazu argi, esadazu Clara
Komunikatzea gustatzen zaigu, hori horrela da. Milurtekoak daramatzagu hori egiten. Altamiran ehizatutakoaz arro bisonteak marrazten zituen haitzulotar horretatik, Piquer baino gehiago arropaz aldatzen den modako tiktoker-eraino. Kultura helarazteko gaitasuna izan da milaka urteetan zehar honaino ekarri gaituena. Serengetiari begira dagoen tximino batengandik, ez beti, bereizten gaituena da.
-
#Soul tech
Nola lehiatuko gara beti ikasten ari den norbaitekin?
Lehen Mundu Gerraren ondoren, Alemania suntsituta zegoen eta hango gizartea faktore ekonomikoa baino askoz handiagoa zen sakonune batean sarturik zegoen. Dena amaiturik zegoela ematen zuenean, gizarteak soluzio bakarra ikusi zuen zulo horretatik irteteko: berriz hasieratik hastea, guztiz eraberritzea.
-
#Soul tech
Burdin, txori eta loreez
Digitalizatzea gaur egungo joera garrantzitsuenetariko bat bihurtu da. Mundu guztiko enpresak bere zerbitzuak Internetera (web orrialde batera edo app-etara) mugitzeko beharra ikusten ari dira.
-
#Soul tech
Egia al da robotek lana kentzen digutela?
80ko hamarkadako robotikaren olatuaren aurka arerioak agertzen hasi zirenean, automatizazioaren arazoei eta lanaren kontzeptuari buruz hausnarketa bultzatzen zuen iragarki bat kaleratu zuen IBMk. Honako hau zioen horma-irudiak:
“Bi pertsona eraikuntza-lanetan zulatzeko makina bati begira zeuden, honek bere lana nola egiten zuen ikusten. Bietako batek dio makina horren erruz pala eskuan hartu eta lana eskuz egingo zuten 12 lanpostu galtzen ari direla, eta besteak erantzuten dio, egiatan, lan hori berrehun pertsonatik gorak egin lezaketela pala eman beharrean koilaratxo bat emanez gero”.
-
#Soul tech
Eten digitalak
Azken bi urteotan digitalizazioak izan duen aurrerapenak zientzia fikzioa dirudi. Gaur egun, ez da inor harritzen mundu digital eta fisikoaren artean zegoen hesia guztiz lausotzeaz; konturatu gabe, mundu “erreala” eta Interneteko mundu horren artean kulunkatzea ari gara.
-
#Soul tech
Teknologiaren alderdi ilun eta argia
Orain dela denbora asko, gure planetan, orduan oso urrun geratzen zitzaigun errealitate batean…
-
#Soul tech
Enrique Solano, aitzindari kuantikoa
Enrique Solanorena (Lima, 1964), Kike hemendik aurrera, benetako dohaina da. Lege kuantikoen mugak urratuz, badirudi Kike egoera eta toki batean baino gehiagotan egon daitekeela une berean.
-
#Soul tech
Zergatik funtzionatzen dute gauzek?
Proiektu baten arrakasta eta porrotaren arteko ezberdintasuna gaur irekiko dugun kutxa beltz batean ezkutatzen da.
-
#Soul tech
Itziar Landa, machine learninga eta algoritmoak gizartearen adierazgarri bezala
Itziar Landaren atea jo dugu oraingoan (irudizko adieran, ez gaude haren bulegoan aurrez aurre agertzeko bezain zoratuta), bere iragan teknikoagatik eta gaur egun betetzen duen teknologia-kudeatzaile rolarengatik. Telekomunikazioetako ingeniaria izateaz gain, Sare Mugikorretako Informazioaren eta Komunikazioen Teknologietako masterra du, eta Cum Laude doktorea da Seinalearen eta Komunikazioen Teorian. Erraz esaten da.
-
#Soul tech
Arrakasta izan daiteke GovTech arloko startup batekin?
Unibertsitateak berrikuntzaren erdigunean egon dira aspaldidanik. Beti dago enpresa handi batentzat lan egitea pentsatuta duen ikasle-talde bat, eta beste ikasle batzuk, berriz, Administrazioetara heltzeko helburua dute. Badira, ordea, ideia on bat buruan dutenak, eta klaseko beste ikasle batzuekin elkartu eta enpresa bat sortzeko ametsa dutenak.
-
#Soul tech
Zirraragarria da biribilgunean bueltak ematea
Bost pertsona bide txiki batetik zihoazen euria hasi zenean. Horietako lauk pausua arindu zuten; bosgarrenak, ordea, ez zuen esfortzu txikienik ere egin euria ekiditeko eta, hala ere, ez zen batere busti bidearen amaierara iritsi zenerako. Nola lortu zuen?
-
#Soul tech
Gobernuak, zibererasoak eta zibersegurtasuna. 007ren filme bat ote?
GovTech oraintxe bertan modan dagoen kontzeptua da eta Administrazio Publikoak duen digitalizazio- eta modernizazio-beharrari erantzuten dio, baita, nola ez, honek gizarteari ekarriko dion onurari ere.
-
#Soul tech
Jada ez al du inork zientzian pentsatzen?
XXI. mendeko erronka erraldoien aurrean, bere burua erregulatu nahi duen gizarte demokratiko batek zientifikoa izan behar du; bestela, demokrazia, sistema politiko gisa, desagertu egingo da. Sinplea da.
-
#Soul tech
Carlos Santiso eta aldaketaren haizea
Carlos Santiso doktorea sekulako profesionala da. Jarrera ezin hobearekin, bere jakintzaren ateak ireki dizkigu, etxean bezala sentiaraziz. ELGAren (Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Antolakundea) dibisio-buru den aldetik, modu nekaezinean egiten du lan garapen bidean dauden ekonomietan bizi den jendeak (batez ere Amerikan eta Afrikan) bizitza hobea izan dezan. Horrez gain, bere denboraren zati handiena demokrazia sustatzen, gobernuak indartzen eta ustelkeria-delituen aurka egiten ematen du. Jorge Luis Borgesek esandako esaldi bat ere gogoratu digu:
“etorkizuna ez da gertatuko dena, baizik eta egingo duguna”.
-
#Soul tech
Zertarako balio du arteak? Sormen-prozesuei buruz solasean, Ingebørg eta Kike Solanorekin
Elkarrizketa hau aitorpen batekin hasi genuen:
“Egun on Inge eta Kike, engainatu egin zaituztegu, hau ez da alde bakarreko elkarrizketa izango, zuen arteko solasaldia baizik. Zuen sormen-prozesuei buruz, artearen eta teknologiaren baturari buruz eta, orokorrean, arteari eta sorkuntzari buruz hitz egin nahi dugu zuekin”.
Barre artean, gure proposamena onartu zuten.
-
#Soul tech
Aizu, nik ere Goenkale “ikusi” nahi dut!
Atsotitzak dioenez, arin eta ondo, usoak egiten du hegan. Badirudi, orduan, gu ez garela usoak; beleak, galeperrak, okilak… oiloak al gara, akaso? Beste behin, ordea, amorrua eman arren, arrazoia eman behar diogu aspaldidanik ahoz aho darabilgun esaera horri (nork esango luke?). Izan ere, desgaitasun desberdinak gizarteratzeari dagokionez, batez ere hedabideen aldetik, uso izatetik urrun gaude.
-
#Soul tech
Digitalizazioa eta irisgarritasuna, oreka lortzeko (ez)gai gara
Geroz eta argiago daukagu pertsona guztiak desberdinak garela. Zorionez, gainera, gizartea aurrera egiten ari da eta, desberdina dena, ona izateaz gainera, desiragarria ere izan daitekeela pentsatzen hasiak gara dagoeneko.
-
#Soul tech
Adimen artifiziala, artearen lagun edo arerio?
Pertsona sortzaileak eta haien ekosistema horizonte berri baten aurrean daude: 2D eta 3D diseinuaren mundua eta irudiak, ilustrazioak, bideoak eta abar digitalki sortzen ari diren adimen artifizialaren (AA) tresnek definitzen duten horizontea. Pertsona batzuek teknologia horiek gure sormena eta produktibitatea sustatzen dituzten aliatu gisa erabiltzen dituzten bitartean, beste batzuek aldaketari aurre egiten diote, eta beren buruari galdetzen diote eraldaketa horrek zer eragin izango duen beren sorkuntza-prozesuetan eta nortasun artistikoan.
-
#Soul tech
Ring barruan
Jolas bat proposatzen dizut: har itzazu etxean dituzun lauzpabost artilezko eskularru eta jar itzazu guztiak eskuetan. Ez baduzu eskularrurik, hartu boxeoko eskularru batzuk eta jantzi itzazu.
Orain, saia zaitez eskuak edo, zehazki, hatzak mugitzen. Zaila da, ezta?
-
#Soul tech
Desgaitasun digitala
Teknologiarekin eta arrakala digitalarekin zerikusia duen ororengatik kexatzeari utzi, eta gure gizartean desberdinkeria eragiten duen arazo hau behin betikoz konpontzeko lanari ekin behar diogu.
-
#Soul tech
Hodeiak zeharkatzen
Ez al duzu inoiz pentsatu nolakoa izango litzatekeen Interneten zehar ibiltzea “zu” txiki baten bitartez? Etorkizunean, metabertsoak zure itxura duen eta zure ordez ekintzak burutzen dituen panpinatxoa sortzeko aukera emango dizu, horrek dakartzan gauza on eta txarrekin, noski.
-
#Soul tech
Horrela eraldatuko du metabertsoak hezkuntza
Aldizkari honetan irakurri dituzun artikulu guztiekin, argi izango duzu jada zer den metabertsoa, teknologiari falta zaiona bilakatzeko eta ahal den leku guztietara heltzeko eta nola gaur egun, moda bat baino gehiago, errealitatera hurbiltzen ari den kontzeptua den.
-
#Soul tech
Sinbiosia metabertso kuantiko batean
Pertsonalki, liburuak paperean irakurtzea gustatzen zait eta jada ez daukat telebistarik sukaldean. Lehena, -aitortzen dut- baliteke nire adineko gizon espirituagatik izatea. Hala ere, bigarrena, aspaldi honetan afaltzeko tabletan YouTube jartzen delako gertatzen da.
-
#Soul tech
“Metabertsoa, dagoeneko eraldatu eta birmoldatu dugun mundua da” - Roberto Romero
Goonies ospetsuen kamiseta jantzita eta errealitate birtualeko aginteak eskuan dituela. Roberto Romero, bideo jokoak oso gustuko dituen 80. hamarkadako umea da, bere betiko pasioa lana bihurtzeko gauza izan den pertsona bat. Accenture Songeko metabertso taldeko sormen-zuzendari teknologiko bezala, bere egitekoa mundu berri hau jendearengana hurbiltzea da, formula magiko bat baliatuz: teknologia eta sormenaren arteko fusioa. Berarekin hitz egin dugu bere atzean dagoen guztia ezagutu eta metabertsoari buruz duen iritzia ulertzeko.
-
#Soul tech
Arrakasta edo porrota
1989an, Will Wright bideo jokoen diseinatzaileak hiri hazkunde simulagailu bat kaleratzeko erabakia hartu zuen. Bertan, edozein pertsonak bere hiri propioa sortu, kudeatu eta eboluzionatu zezakeen, arazo sozialei, demografikoei, ekologikoei edota baita klimatologikoei ere aurre eginez. Eta hau, jokotzat hartu al daiteke? Bai jaun-andrea. Hasieran, ideia horrek arkitekturako ikasleen lan bat ematen zuen, baina, itxura guztien kontra, Sim-City jokoaren lehen edizioak arrakasta izugarria izan zuen.
-
#Soul tech
Alferretik ikastunera, sustraietatik (STEM) loreetara (STEAM)
Olentzerori esker, 2022ko abenduaren 25ean TABÚ jolasean aritu ginen. Erlojuaren tiki-takaren presioarekin, “zientzialari” hitza idatzirik zuen txartela altxatu nuen. Berarekin zetozen tabu hitzak “asmakuntza, zientzia, esperimentu eta laborategi” ziren. Ez da erraza izango, pentsatu nuen. TIK-TAK. — Mantala, ikasketak — TIK-TAK. — Gizon zaharra, bizarra, ongi orraztu gabeko ilea — Erantzuna bete-betean eman zuen: Zientzialaria! Nahiz eta puntu bat lortu genuen, biok galdu genuen jokoa momentu horretan.
Zientzialariaren definizio hau, izan ere, 1957an bigarren mailako hezkuntzako ikasle batek emandako definizioa da (Mead y Metraux, 1957).
-
#Soul tech
Non daude emakumeak?
Emakume batek honako hau dio kongresu teknologiko batean sartzeaz batera, bere emakumezko lantaldea ikusten ez duenean: ikusi al dituzue nire lankideak? Nire erantzuna: ez, baina gustatuko litzaidake horrela izango balitz. Emakumeak STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) esparruan rara avis bat dira. Unibertsitateetan, nahiz eta gehiengoa hartzen duten esparrua bizitzaren eta osasunaren zientziak diren (% 70a, gutxi gorabehera), generoaren arabera banatuz gero, oso desberdina dela ikusiko genuke, emakumeak % 35a baino ez baitira.
-
#Soul tech
Zein ikuspuntutik begiratzen duzu teknologia?
1959. urtean, Nils Bohlin ingeniariak urtean milaka bizitza salbatzen dituen asmakuntza teknologiko bat egin zuen: hiru puntutan lotzen den segurtasun uhala. Volvok asmakuntza mundu guztiaren eskuetan egotea nahi izan zuen, eta horren ondorioz, patentea askatu zuen. Erabaki honen ostean, arau bihurtu zen segurtasun uhal hau mundu guztiko autoen industrian. Hala ere, Bohlini xehetasun txiki bat ahaztu zitzaion: haurdun dagoen norbait izan zitekeela autoa gidatzen ari den hori. Eta ez zen hauetaz ahaztu garai horretan emakume gidaririk ez zegoelako, ez; izan ere, auto baten barruan bidaia luze bat (106km egin zituen 12 ordutan) egin zuen lehen pertsona Bertha Benz izan zen (1888), automobil-industriaren aitzindari eta balazta pastillaren sortzailea, alegia.
-
#Soul tech
Ulertzeko, entzun
2023. urtean gaude, eta League of Legends edota Fortnite bezalako bideo jokoak gizartearen aisialdiaren ezinbesteko oinarria dira. Multiplayer deitzen zaien jolas hauek, non pertsona bat baino gehiagok partida bakoitzean parte har dezaketen, mundu guztiaren denbora pasa gogokoenetako bat dira, nahiz eta bideo jokoen munduan hain sarturik ez egon. Nork ez ditu arratsalde osoak pasatu Mario Kartean (modatik sekula pasatzen ez den joko horietako bat) familiarekin jolasten?
-
#Soul tech
Emakumearen rola ekintzailetza berritzailean, genero kontua al da?
“Aurrerapenaren bidea ez zela bizkorra edota erraza irakatsi zidaten”.
- Marie Curie
Nork dio emakumeek ezin dutela zientziaren arloan edo ekintzailetzan?
XX. mendeko emakumezko erreferente zientifiko handienetako batek, Marie Curiek, utzi zigun ondare izugarriari erreparatzen badiogu, bere ondoren etorri ziren emakumeek karrera zientifiko bat garatu ahal izateko bidea sortu zuela esan genezake, izan ere, berak, bere familia proiektua eta enpresa proiektua uztartu zituen. Eta horrek, dedikazio eta konpromiso handiz, paradigma zientifikoa aldatzeko aukera eman zion.
-
#Soul tech
Bazen garaia!
Eskutitz bat heldu zait oraintxe bertan. Dirudienez, Pioneer Award saria eman berri didate, 83 urte bete berritan. Haririk gabeko komunikazioaren patenteagatik izango dela suposatzen dut, erabili gabe iraungi zen patente horrengatik, alegia. 55 urte pasa dira momentu hartatik, eta asko dira patente hau oinarri hartuta aurrera atera diren aurrerapen teknologikoak. Beti ere, noski, George (nire lagun eta sortzailekide) eta ni izendatu gabe. Bazen garaia (it’s about time).
Gehiago kuxkuxeatu nahi izanez gero…
Lerratu gehiago erakusteko