Informazio geoespaziala, geografikoa edo espaziala da zuzenean edo zeharka geoerreferentzia duen edozein motatako datu, hau da, beren informazio inplizitua mapa batean koka ditzakegun datuak. Hortaz, Lurraren azalerako gune zehatzei buruzko datuak dira.

Bestalde, informazio geografikoko sistema (IGS) dago, askotan, ingeleseko laburduraz ezaguna da Geographical Information System, hau da, GIS, eta erreferentziak dituen informazio geografikoa sartu, bildu, aldatu, aztertu, partekatu eta erakutsi dezake. Datu geoerreferentziatuak modu irekian edo elkarreragintasunez trukatzea erronka bat da, eta nazioz gaindiko erakundeek hainbat ikuspuntutatik landu nahi duten.

Helburu horrekin, Europako Parlamentuak eta Kontseiluak 2007ko martxoaren 14ko 2007/2/EE Zuzentaraua onartu dute, (ezagunagoa da INSPIRE Zuzentaraua izenez). Horrek, Europako Erkidegoan informazio espazialeko azpiegitura bat ezartzen du, eta 2007ko apirilaren 25etik indarrean dago. Espainiako ordenamendu juridikora egindako transposizioa 14/2010 Legea da, uztailaren 5ekoa, Espainiako informazio geografikoko azpiegiturei eta zerbitzuei buruzkoa.

14/2010 Legeak Espainiako Informazio Geografikoaren Azpiegitura edo Espainiako Espazio Datuen Azpiegitura (EDA) ezartzen du. Azpiegitura horrek datu geografikoen nodoetarako eta informazio geografikoko zerbitzu elkarreragileetarako sarbidea bermatu beharko du, horiek baitira Estatuko Administrazio Orokorrak eta administrazio autonomikoek ezarritako informazio geografikoko azpiegiturak. Horrela, INSPIRE Zuzentarauak eskatzen duen informazio geografikoa eskuragarria eta elkarreragingarria izatea lortuko da, Espainia osoan, edozein eragile publikok ekoitzia, eta ahalik eta zehaztasun eta ebazpen handienarekin.

EDA osatzen duten nodoen hedapenarekin batera, elkarreragingarritasunaren alderdi praktikoenak eta operatiboenak ziurtatzeko EDAren helburua osatu duen beste arau elementu bat Administrazio Publikoen Estatu Idazkaritzaren 2013ko otsailaren 19ko Ebazpena da, informazioaren baliabideak berrerabiltzeko elkarreragingarritasunerako arau teknikoa onartzen duena. Zehazki, informazio baliabideak berrerabiltzeko elkarreragingarritasunari buruzko arau teknikoak baldintza komunak ezartzen ditu dokumentuak eta informazio baliabideak hautatzeari, identifikatzeari, deskribatzeari, formatuari, erabiltzeko baldintzei eta eskura jartzeari buruz. Horrek guztiak, jakina, oso eragin positiboa izan du datu geoerreferentziatuen elkarreragingarritasunean.

Aipatutako Europako eta Estatuko araudia onartu ondoren, Gobernu Kontseiluaren 2011ko irailaren 13ko erabakiaren bidez, Euskadiko Espazio Datuen Azpiegitura (EDA) abian jartzeko antolaketa egitura onartu zen, informazio geografikoa berrerabili eta erraz eta eraginkortasunez eskuratu ahal izatea bermatzeko, bai eta zehaztapen normalizatu batzuen arabera zerbitzu elkarreragingarriak erabili ahal izatea ere, hori guztia EAEko erakunde publiko eta pribatuen esparruan. Gobernu Kontseiluaren erabaki horrek lurralde antolamenduaren arloan eskumena duen sailari esleituko dio, dagokion zuzendaritzaren bitartez, informazio iturriak koordinatu eta harmonizatzeko aukera emango duten araudi kartografikoaren arloko jarraibideak ezartzeko betebeharra. Hori guztia Euskal Autonomia Erkidegoko sektore publikoaren kartografia eta informazio geografikoa antolatzeko maiatzaren 26ko 69/2020 Dekretuan arautuko da.Dekretu horri esker, kartografian aritzen diren organo eta erakundeen arteko koordinazioa bermatu ahal izango da, informazio geografiko bateratua eta kalitatezkoa izateko, eta unean uneko beharrei eta eskakizunei erantzungo dieten geozerbitzuak eskaintzeko. Horri lotuta, Dekretu horren arabera, Autonomia Erkidegoko sektore publikoko organo eta erakunde guztiek izango dute betebeharra beren ardurapeko datu multzoen eta geozerbitzuen inbentarioa egiteko. Aipagarria da ere Dekretu horren bidez, Euskal Autonomia Erkidegoko Sektore Publikoaren Informazio Geografikoa Koordinatzeko Batzordea sortuko dela eta Euskadiko EDA arautuko dela.

Araudia burutzeko, beharrezkoa zen, halaber, araugintza azpiegitura eta azpiegitura fisikoa sortzea 69/2000 Dekretuan aipatzen diren datuen eta geozerbitzuen inbentarioa jendearen eskura jartzeko. Hori zehazten da Bizkaiko Foru Aldundiaren abenduaren 1eko 106/2020 FORU DEKRETUAN, Bizkaiko Foru Aldundiaren Open Data Bizkaia datu irekien atarian datuak irekitzea arautzen duenean; Foru Dekretu horrek lotura zuzena du Bizkaiko gardentasunari buruzko otsailaren 17ko 1/2016 Foru Arauarekin. Open Data Bizkaia web plataforma gisa erabiliko da. Horrela, herritarrek eta agente berrerabiltzaileek foru sektore publikoak kudeatzen duen informazio publikoa eskuratu ahal izango dute, eta informazio horren zati bat geolokalizatutako datu edo zerbitzuei dagokie.

Kode Geoespaziala Kartografia eta Informazio Geografikoaren, Topografiaren, Abokatutzaren, Notariotzaren, Higiezinen Katastroaren eta Jabetza Erregistroaren sektoreentzat interesgarriak diren lege eta erregelamendu arau nagusien laburpena da.

Hurrengo testua dokumentuaren egilearen oharraren laburpen bat da.

Dokumentua osorik deskarga dezakezu hemen: BOE.es - Código Geoespacial

Kode honek helburu geoespaziala du. Hausnarketa sakon batetik sortu zen, lurraren dimentsio espazialak, lehorrekoak, itsasokoak eta airekoak barne hartzen dituena. Eragile teknikoentzat eta eragile juridikoentzat datu geoespazialek dituzten denbora dimentsioetara ere iristen da.

Termino geoespazialak indarrean dagoen araudiak orain arte bereizita, independentea edo gutxi landutakoa jasotzen dituen alderdiak txertatu eta batu nahi ditu. Laburpen honen ikuspegiak honako alderdi hauei lotuta doa: gai pribatu eta publikoetan Zuzenbidearen erabilera praktikoaren ikuspegiari; Abokatutzak egoitza administratibo eta judizialean herritarren eskubide eta interes legitimoen alde egiten duen defentsari; profesional tekniko eta juridikoak hurbiltzen dituen lanari; eta kartografiaren eta topografiaren arloan eskumena duten Administrazioen ikuspegi instituzionalari, bai eta notarioari, katastroari eta erregistroari ere.

Zuzenbide geoespaziala gauzatzen esperientzia profesionalak agerian uzten du datu geoespazialen garrantzi juridikoa eta eragin teknikoa, kartografiatik topografiara, eta baita juridikoa ere, lege arau multzo zabala ezagutu, eduki eta aplikatzeko beharrarekin. Horri lotuta, «datu geoespazialen elkarreragingarritasun juridikoaren» definizioak, karakterizazioak eta aplikazio praktikoak aukera ematen du, gainera, ekarpen juridiko zehatzak proposatzeko eta, legeria aplikagarritik abiatuta, eremu juridikoan eta teknikoan geoinformazioa aplikatzeak planteatzen dituen arazo eta erronka normatibo, tekniko eta antolamenduzko arazoetako batzuei irtenbideak aurkitzen laguntzeko.

Kode Geoespazial honek, geoinformaziorako garrantzitsuak diren alderdi tekniko eta juridikoen sistematizazio normatiboaren bidez, balio erantsiko ekarpena egiten die Akademiari eta Industriari, batez ere ikuspegi arauemaile zabala eta osokoa ematen duelako, diziplina anitzekoa, oinarri tekniko eta juridikoa aldi berean duelako, geoinformazioari aplikagarri zaizkion edo indarrean dauden erregulazioei buruz edo osagai geoespazial bati buruz.

Tresna eta garapen geoespazialek, araudi teknikoarekin eta juridikoarekin bat datozenean, zerbitzu ezin hobea ematen diete eragile juridikoei partikularren artean, Administrazio Publikoarekiko harremanetan eta gizarte bizikidetzan sortzen diren gatazkei irtenbideak emateko. Adibide adierazgarria da Higiezinen Katastroaren eta Jabetza Erregistroaren arteko koordinazioa edo Administrazio Publikoak katastroko kartografia erabiltzea bere eskumen geomatiko, katastral, zerga edo hirigintza eskumenak gauzatzeko.

Datu geoespazialen digitalizazioak geoinformazioaren eta zerbitzu espazial teknologikoen garapena ahalbidetu du, baina juridikoki erronka berriak eta arau eta estandar aplikagarriak finkatzeko beharra planteatzen ditu. Hori dela eta, kode geoespazial honetan jasotako arau nazional eta europarren sistematizazioak praktikan irtenbide juridiko seguruak aurkitzea erraztuko du.

«Gizartea dagoen tokian, zuzenbidea dago», zioen erromatar aforismoak». Hala ere, uste dugu eremu geoespazialean birformulatu daitekeela XXI. mendearen hasieran, esan baitaiteke «Zuzenbidea dagoen tokian espazioa dagoela». Gaur egungo testuinguru globalean, «geoinformazioaren elkarreragingarritasunak» gero eta garrantzi juridiko handiagoa hartzen du, ez soilik legezkoa, elkarreragingarritasunaren gainerako alderdiekin zuzenean lotuta baitago, hala nola semantika eta teknikarekin, aplikazioek datuak eta zerbitzuak partekatu ahal izan ditzaten, eta antolamendu eta lege arloekin, irisgarritasunari, fidagarritasunari eta iraunkortasunari buruzko gaietarako, besteak beste. «Geoinformazioaren elkarreragingarritasunak», bere dimentsio juridikoan, baliabide geoespazialen aplikazio bateragarria ahalbidetzen die eragile teknikoei eta operadore juridikoei, zuzeneko inplikazio sozial, ekonomiko, administratibo eta juridikoekin.

Horrela, «geoinformazioaren elkarreragingarritasun juridikoaren» printzipioa formulatu dezakegu, hau da, elkarreragingarritasunaren dimentsioa, jarduketetan, prozesuetan eta prozedura juridiko, administratibo, judizial eta estrajudizialetan inplikatutako eragile juridiko eta eragile teknikoen arteko harremanari eta elkarrekintzari buruzkoa; izan ere, informazio sistema interpretagarrietan modu automatikoan eta aplikazioek berrerabiltzeko moduan oinarrituta, datu eta zerbitzu integratuak, eskuragarriak, fidagarriak eta denboran iraunkorrak direnak partekatzen dituzte, eta ezagutza trukatzen dute beren jarduerak eskatzen duen berariazko helbururako.

Esparru horretan, «Kode Geoespazialaren» interes objektiboa zeharkako ikuspegi batetik sistematizatzen dituen arau edukien garrantzian datza, baita interesa duten sektore tekniko eta juridikoen behar praktikoak identifikatzean ere.

Zeharkako ikuspegiak ikuspegi partzialak edo sektorialak gainditu nahi ditu, hurbilketa puntualetatik haratago eboluzionatzeko eta multzo ikuspegiak finkatzeko ahaleginean, hori baita geoespazialaren ezaugarri holistikoa. Era berean, zeharkako ikuspegia sustatzeak errealitate fisikoaren azterketa eta errealitate horren katastroko eta erregistroko irudikapenen bilakaera progresiboa bateratzea ahalbidetzen du. Existitzen den errealitatea fisikoa da, eta errealitate horren irudikapen anitzek, batez ere katastrokoak eta erregistrokoak, errealitate horren irudikapen eta isla fidelak izan behar dute, hura ordeztu eta baliogabetu gabe. Azken batean, Kode Geoespazial honek eragile tekniko eta operadore juridiko guztien interesa bateratzen lagunduko balu, Topografiako Ingeniari Teknikoaren edo Geomatikako Ingeniariaren lanbide gaitasunak dituzten graduatutako profesionalak gehiago integratzea ekar dezake, abokatuei erraztea, eta Notariotza, Higiezinen Katastroa eta Jabetza Erregistroa behar bezala koordinatzea, beste erakunde batzuen artean, baita Administrazio Publiko eskudunak ere.

Interesa duten sektore tekniko eta juridikoen behar praktikoak zabalak eta heterogeneoak dira. Kode geoespazial horrek arreta berezia eskaini dio, baina ez esklusiboa, Geografia Institutu Nazionalak autonomia erkidegoen eta beste erakunde batzuen laguntzarekin Espainian sortutako kartografiari. Ez da ahaztu behar Geografia Institutu Nazionalaren aginduzko eta eskumeneko lege agindua zabala dela, eta nolabait lotuta dagoela, hau da, eskumena duela Lurraren forma eta dimentsioak zehazteko, hainbat ordenatako triangelatze geodesikoak egiteko, doitasun mailakatzea egiteko, triangulazio topografikoa egiteko, Espainiako kartografia ofiziala ekoizteko, aireko argazkiak eta ortoargazkiak egiteko, erliebearen eredu digitalak egiteko eta webgunean kartografia ofiziala argitaratzeko. Horrek esan nahi du geodesiatik kartografiara eta haren hedapenera erroreak transmititu daitezkeela, ekintzen kateatze arrazoiengatik. Ondorioz, kartografia bat erakusten duen web zerbitzu bateko egiazkotasun froga bertan egon daiteke, edo lehen aipatutako eskumen alderdiei lotutako aurreko prozesuetan (geodesia, ortotofografia, etab.).

Honako hauei ere eman die arreta: Topografiari, Ingeniaritza Geomatiko eta Topografikoko Elkargo Ofizialak ordezkatuta, Geomatikako eta Ingeniaritzako zeharkako zientziako profesional gisa; Abokatutzari, lanbide aske eta independenteari, defentsarako eta letradu laguntzarako oinarrizko eskubidearen eraginkortasuna bermatzen baitu eta pertsonen eskubide eta askatasunen berme gisa eratzen baita; Notariotzari, zeinak barne hartzen baititu legeen arabera kontratuen eta judizioz kanpoko gainerako egintzen fede emateko baimena duten funtzionario publikoak; Higiezinen Katastroari, Ogasun Ministerioaren mendeko administrazio erregistro gisa, non deskribatzen baitira landa eta hiri ondasun higiezinak eta ezaugarri berezikoak, legean definitzen diren bezala; eta Jabetza Erregistroari, zeinaren xedea baita ondasun higiezinen gaineko jabariari eta gainerako eskubide errealei buruzko egintzak eta kontratuak inskribatzea edo idatzoharrak egitea.

Azkenik, esparru horietako bakoitzari Kode Geoespazialak sistematika legal praktiko bat eskaintzen dio. Laburbilduz, kartografiari, Geografia Kontseilu Gorenak definitutako Kartografia Sistema Nazionaletik INSPIRE Zuzentaraura, Espainiako Legean duen transposizioarekin eta ondorengo garapenarekin; topografiari, Ingeniaritza Geomatikoko eta Topografikoko profesionalei aplikatu beharreko estatutu korporatibotik gaur egungo “GML fitxategietara", elkarreragingarritasunagatik edo horiek ordezten dituztenetara; Abokatutzari, arlo geoespazialean aplikatu beharreko araudiaren ordena egituratu bat; Notariotzari, prozeduren erregulazioa, borondatezko jurisdikzioko arauak barne; Higiezinen Katastroari, estatutu eta zerga arloetatik, informazioa eta zerbitzu geoespazialak trukatzeko azken arau teknikoetara, eta Jabetza Erregistroari, estatututik hasi eta indarrean dauden eskubide erreal, prozedura eta arau teknikoetaraino.

Kode Geoespazial hau Estatuko Aldizkari Ofizialak sustatu du, eta, horren ondorioz, autoreak bere esker ona adierazi nahi du diziplina geoespazialarekiko interesagatik, erabilgarritasun praktikoko araudi zabala finkatzeagatik eta geoespazialaren arloan garrantzitsuak diren sektoreei eragile teknikoen eta eragile juridikoen lan praktikoa erraztea espero duen tresna bat izateko aukera emateagatik. Kode geoespazial honetan jasotako arauek informazio geoespazialaren kudeaketan elkarreragingarritasunaren alderdiek gaur egun gero eta garrantzi handiagoa dutela sendotzen eta sustatzen lagun dezakete.

Zer da INSPIRE?

nfraestructure for Spatial Information in Europe esateko erabiltzen den akronimoa da. Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2007ko martxoaren 14ko 2007/2/EE Zuzentarauan deskribatutako lege ekimena da, eta Europako Espazio Datuen Azpiegitura (EDA) sortzea du helburu. Zuzentarau hori Espainiako ordenamendu juridikora ekartzeko, Espainiako informazio geografikoko azpiegiturei eta zerbitzuei buruzko uztailaren 5eko 14/2010 Legea erabiltzen da, LISIGE izenez ezagutzen dena.

Hasiera batean, INSPIRE ingurumen ikuspegi argiarekin sortu zen, informazio geografikoa Batasuneko herrialde guztietako ingurumen politikak kontrolatzeko erabili nahi baitzen. Hala ere, informazio geografikoak zeregin garrantzitsua betetzen duen ingurune guztietara hedatu da haren aplikazio eremua.

Zuzentarauak bere filosofia definitzen duten oinarrizko bost printzipio ezartzen ditu:

• Datu geoespazialak administrazio maila egokienean gorde, argitaratu eta mantendu behar dira.
• Europar Batasunean zehar hainbat iturritako datu geoespazialak modu sendoan konbinatu ahal izan behar dira, eta erabiltzaile eta aplikazio desberdinen artean partekatu ahal izan behar dira.
• Administrazio guztien artean partekatu behar dira administrazioaren maila jakin batean harrapatutako datu geoespazialak.
• Datu geoespazialak erabilera estentsiboa bidegabeki murrizten ez duten baldintzetan argitaratu behar dira.
• Erraza izan behar du eskuragarri dauden datu geoespazialak aurkitzea, helburu jakin baterako duten erabilgarritasuna ebaluatzea eta erabilera baldintzak ezagutzea.

INSPIRE aplikatzeko arau teknikoak

INSPIREren baldintzak betetzeko, INSPIRE webgunean eskuragarri dauden erregelamendu eta gida batzuk daude, kontuan hartu beharreko gai nagusiak jorratzen dituztenak:

• Datuen zehaztapenak
• Monitorizazioa eta txostena
• Metadatuak
• Sareko zerbitzuak
• Datuak eta zerbitzuak partekatzea
• Datu espazialen zerbitzuak
• INSPIRE sarea ezartzea, mantentzea eta koordinatzea