Gabonetako jaiak direla eta, Bizkaiko Bidezko Merkataritzaren Sareak gogoeta egin nahi du kontsumo maila altuak murrizteko beharraz, ingurumen-inpaktua murrizteko eta oso bidegabeak diren egoerak, hala nola lan-esplotazioa edo haurren eskulana, ez finkatzeko. Horrela, gizarteari dei egiten dio, erosketak eginez gero, artikuluak ekoizten dituztenen giza eskubideak errespetatuko dituzten eta ingurumenaren babesa bermatuko duten alternatibak hauta ditzan.

Egungo eredu kontsumista eta ekoizpen-eredua jasanezina da. Joan den azaroan Egipton egin zen Klimari buruzko azken goi-bileran egindako txostenen arabera, berotze globalaren ondorioek % 30 murriztuko dute munduko nekazaritza-ekoizpena, neurri egokiak hartu ezean. Artoaren, gariaren eta beste labore batzuen kasuan, murrizketa % 80rainokoa izan daiteke Hego Afrikan. Egoera horrek, elikagaien segurtasunik eza eragiteaz gain, nekazaritzan dihardutenen pobrezian are gehiago sakonduko du. Bestalde, ehungintzaren sektorea edateko uraren bigarren kutsatzailerik handiena da gaur egun, nekazaritzaren ondoren.

Adierazi beharra dago, halaber, klima-aldaketaren eraginaren kalteberatasun handiena emakumeengan gertatzen dela. NBE Habitaten arabera, mundu mailan, emakumeek gizonek baino 14 aldiz aukera gehiago dituzte ingurumen-hondamendi baten ondorioz hiltzeko. Bestalde, garapen bidean dauden herrialdeetan batez ere emakumeak, nerabeak eta neskatoak dira erregaia eta ura egiteko biomasa bildu eta garraiatzen dutenak (zeregin horren arduradunak dira uretarako sarbiderik ez duten etxeen % 80an), eta horiek dira, halaber, kaltetu nagusiak; izan ere, horiei ematen zaien denbora eta ezartzen zaizkien gainerako etxeko lanak handitu egiten dira, eta horrek beste jarduera batzuetarako denbora kentzen die eta genero-arrakala handitzen du.

Eredu horren aldaketarekin bateratuta, salatu behar dugu mendebaldeko gizarteetan sortutako kontsumo-eskariak egoera bidegabe eta ankerrak sendotzen dituela, hala nola lan-esplotazioa eta lanaren prekarizazioa; arazo hori pobreziaren mugatik beherako diru-sarrerekin bizi den langile-klasearen ia herenak pairatzen du, 25 milioi pertsonak jasaten duten esklabotzatik hurbil dagoen testuinguru batean. Horien ia % 70ek nekazaritzan, arrantzan edo meatzaritzan egiten dute lan. Horri gehitu behar zaio haurren lan-esplotazioa, 150 milioi haur baino gehiagori eragiten baitie, batez ere nekazaritzaren sektorean.

Hala eta guztiz ere, pandemiak eta Ukrainako gerrak egoera hori okertu baino ez dute egin, ekoizleei zailtasun gehiago gehituz, sargaien, elektrizitatearen, gasolinaren eta lehengaien prezioaren igoeraren ondorioz. Kartoia eta papera bezalako materialen eskasiak eta garraio-kostuen igoerak ere oreka ekonomiko hauskorra okertu dute. Hori gertatzen da eta mundu osoko produkzio-etxeengan eragiten du, Bizkaikoak alde batera utzi gabe; izan ere, supermerkatu handien presioen eta multinazionalek eskatzen dituzten baldintzen aurrean, etorkizuneko itxaropenak itota ikusten dituzte.

Horrela, merkatu globalaren arau bidegabeen aurrean, Bizkaiko Lankidetzak eredu alternatibo bat defendatu du, ekoizleei bizitza duina sustatzen diena, ingurune naturalari kalterik egin gabe eta haurren ustiapena, lurren deforestazioa eta akuiferoen kutsadura bezalako praktikak saihestuz. Hori da SETEM Hego Haizeak FEPP Gizarte Taldearekin batera Ecuador mendilerroko Guamote kantoian garatutako proiektuaren kasua, emakume indigenen eta nekazarien bizi-baldintzak hobetzeko helburuarekin. Elikagaiak ekoizten laguntzea bezain garrantzitsua da haien eskubideen berri izatea, indarkeria matxistek bereziki urratzen baitituzte eskubide horiek. Ekuadorreko eskualde horretan, emakumeek ia 83 ordu egiten dituzte astean; gizonek, berriz, 60. Emakumeek eusten diote beren familien elikadurari baliabideak falta direnean, lanordu gehiago ematen dituzte beste edozertan lan egin nahian edo jaten uzten diote ezkontideei edo seme-alabei elikatzeko, nahiz eta haragietan desnutrizioa jasan.

Era berean, krisi klimatikoari, goseteei eta gizarte-klaseen, jatorriaren eta generoaren arteko desberdintasun gero eta handiagoei aurre egiteko gai izango den mundu justuago baterako trantsizioak gizarte-eragileen arteko lankidetza behar duela jakinik, bai Hegoaldeetan, bai Ipar Globalean, Mundubat bezalako erakundeek eragin politikoko prozesuak hasi dituzte balantza ildo horretako aldaketa-prozesuen alde egiteko. Bizkaitik oso gertu, Nafarroan, erradiografia bat egin dute nekazaritzako elikagaien sistemaren egoera kezkagarriari buruz. Eredu produktibo jasangaitza eta abeltzaintza intentsibo eta industriala ditu ezaugarri. Nafarroako Elikadura Subiranotasunaren aldeko Manifestua egiteko parte-hartze prozesuaren fruitu garrantzitsuenetako bat da. Manifestu horretan, hainbat erakunde sinatzailek nekazaritzako elikagaien sistema berri bat eraikitzeko aukera eta premia aldarrikatzen dute, nekazaritzako ekologian, elikadura-subiranotasunean eta ekonomia jasangarri, solidario, kooperatibo eta feministan oinarrituta.

Bestalde, arreta merkataritza globalaren eremuan jarriz, aipatzekoa da Europako Herritarren Ekimenaren eskaera (Stop Trade With Settlements). Ekimen horren bidez, Europako Lege bat bultzatu nahi da, lapurtutako eta okupatutako lurraldeetatik datozen ondasunak debekatzeko, eta, horrela, bidegabeko diru-fluxua eteteko, horrek sufrimendu handia eragiten baitie palestinarrei eta sahararrei.

Azken finean, Bizkaiko Lankidetzatik dei egiten dugu Bidezko Merkataritza baten alde, inor atzean utziko ez duena, planeta zainduko duena eta hura sostengatzen duten langileak.