Bizkaiko Foru Aldundiak Ondarearen Europako Jardunaldien 24. edizioa koordinatuko du, eta urria kulturaz beteta dator; «Bide, sare eta loturen ondarea» lelopean, 200 jarduera baino gehiago egingo dira Bizkaiko 72 udalerritan.

Programa kultural hau publiko guztientzat diseinatu da, eta herritarrak beren ondarea ezagutzera gonbidatzen ditu, eskaintza zabal baten bidez: ibilbideak, bisita gidatuak, tailerrak eta hitzaldiak. Bizkaiko ehun kultura-erakunde eta -eragileren baino gehiagoren lankidetzarekin antolatu da, eta ekitaldi garrantzitsuenetako bat bihurtu da Europa mailan.

Urrian zehar, hainbat jarduera egingo dira; besteak beste:

• Bisita gidatuak: baserriak, zubiak, baselizak eta tokiko beste ondare batzuk.
• Ibilbide historikoak: oinez eta itsasontziz, itsasoko eta lehorreko bideek Bizkaiko historian duten garrantzia nabarmentzeko. 
• Hitzaldiak: azalduko da atzerriko bidaiariek nola begiratzen dioten Euskal Herriari edo neandertalek Euskal Herrian izan zituzten mugimenduak, besteak beste. 
• Kontzertu didaktikoak, dokumentalak eta hezkuntza-tailerrak.

Bizkaiko 72 udalerrik tokiko historia eta ondarea erakutsiko dituzte bide eta ibilbideen bitartez 

Lurreko bide-sare batek zeharkatzen du Bizkaia. Bide horietako batzuk mendez mende iraun dute, eta funtsezkoak izan dira tokiko komunitateen oparotasunerako. Gaur egun, ibilbide horietako asko bidexka gisa biziberritu dira, eta paisaia kulturalaren eraketan duten garrantzia gogorarazten digute.

Programak meatzeen ingurunean garatuko diren hainbat proposamen biltzen ditu, hala nola Burdinmendi Bide Berdea, zeina trenbide zahar batetik igarotzen baita eta meatze-hondarrak bisitatzeko aukera ematen baitu. Halaber, Pobeña eta Covarón arteko ibilbide benakeroak meatzaritzari eta ondareari buruzko istorioak eskainiko dizkie parte-hartzaileei. Enkarterritik irten gabe, Balmasedak, Galdamesek, Sopuertak, Artzentalesek, Muskizek, Zallak eta Lanestosak bisita gidatuak eta ibilbideak antolatu dituzte bide zaharrak ezagutzeko. Karrantzan, ibilbide megalitiko batek eta indianoen arkitektura azaltzeko bisita gidatu batek osatuko dute eskaintza. 

Bilbotik ibilbide bat abiatuko da, itsasontziz, Itsasmuseumetik Sestaoraino, burdin mearen ibilbideari jarraituz, AHVko 1. zenbakiko labe garaia ikusteko bisita barne. Aukera egongo da «Azulito» Bilboko bus klasikoetako bat hartzeko, eta Lutxanako Orconera enpresaren instalazioetara eramango du taldea.

Getxok programa oparoa eta askotarikoa eskaintzen du: paseo bat itsasontziz, Abratik, burdinaren historia esploratzeko, edo Flyscharen ibilbidea Azkorrin, itsaslabarren historia geologikoa aztertzeko. 

Beste jarduera batzuk izango dira Gerra Zibilean Larrabetzu eta Gamiz-Fika artean izandako Bilboko defentsa-lerroaren aztarna arkeologikoak ikusteko bisita gidatua, edo EHUren Leioako campusean barrena egingo den ibilaldia, non campuseko natura- eta kultura-ondareari buruzko ibilbide didaktikoa antolatuko baita. Sopelako Munarrikolandako ibilbide megalitikoa eta beren produktuak Bilboko merkatuetara eramaten zituen emakumeak oroitzen dituen Txorierriko barazki-saltzaileen ibilbidea izango dira Uribeko eta Txorierriko beste proposamen batzuk. 

Durangaldeak ibilbideen proposamen interesgarriak ditu ere: Merioaren ibilbidea ibaikoa, Abadiño eta Garai artean; Mallabiko andabidea, edo Otxandiokoa, «Bidea, muga eta uria» izenekoa. Durangok, Iurretak, Mañariak eta Zaldibarrek osatzen dute eskualdeko eskaintza. 

Lea Artibain, Ondarroak, Markina-Xemeinek, Lekeitiok, Ispasterrek eta Ziortza-Bolibarrek iradokizun interesgarriak dituzte, hala nola Ondarroan ardoaren eta arrainaren merkataritza-ibilbide zaharretik igaroko dena edo Markina-Xemeinen Atxondoa auzoan barrena egingo dena. Ispasterrek baserri ederrak ikusteko ibilbide bat proposatzen digu; estilo askotakoak dira, goikotik hasi eta euskal estilo berriraino.

Arratia-Nerbioi eskualdean, Areatzak «Errege Bidetik Arratiako tranbiara» ibilbidea antolatu du. Zeanurik Arratiako Tranbiaren Historia Grafikoa (1902-1964) liburua aurkeztuko du; tranbiak eskualdean izan zuen eragina azaltzen du. Urduñan, aduana-gune eta komunikazio-gune gisa duen iragana aztertuko da, bisiten eta hitzaldien bidez. 

Beste ibilbide historiko bat Bizkaiko Zin-bidea izango da, zeina Bizkaiko jaunek Foruen zina egiten zuten lekuetatik igarotzen baita. Lurralde Historikoaren historia politikoan funtsezko ekintza zen zina, eta ibilbideak ondarea, historia eta paisaia uztartzen ditu. Ibilbidea autobusez egingo da, Bilbotik abiatuta, eta geldialdiak egingo ditu Larrabetzun, Gernikan eta Bermeon. 

Askotariko formatuak, herritar guztientzat

Edizio honetako formatu ohikoena ibilbide gidatuak izango dira. Udalerri bakar batean edo udalerri bat baino gehiago lotuz egingo dira. Bide eta galtzada zaharretan zehar, baserriak, zubiak, baselizak, errotak eta burdinolak, zamalekuak eta beste leku asko bisitatuko ditugu. Gainera, hitzaldiak eta solasaldiak, liburuen aurkezpenak, dokumentalen proiekzioak, kontzertu didaktikoak, tailerrak eta erakusketak egingo dira.

Bizkaiko Foru Liburutegiaren hitzaldi-ziklo batean aztertuko da atzerrikoek nola begiratzen dioten Euskal Herriari, eta bizkaitarrek nola begiratzen duten kanporantz. Neandertalen ibilbideak Euskal Herrian eta Gizarte paleolitikoen komunikazio-sarea hitzaldiak proposatzen dituzte Arkeologia Museoak eta Santimamiñek, hurrenez hurren. Arrigorriagan, hitzaldien zikloak Malmasinen eta Abriskietako Done Peri baselizaren artean egiten ari diren lanei buruzko azken datuak emango ditu ezagutzera. Gorlizen, Itsasoko bideak eta itsasoko paisaiak izango da konferentziaren gaia. Mundakan, portuari, ainguralekuei eta bide zaharrari buruz hitz egingo da, eta, Gernikan, trena Gernikara heltzeak izan zuen eraginari buruz.

Kontzertu didaktikoak, zine-dokumentala eta hezkuntza-jarduerak

Musika ere programaren parte izango da, kontzertu didaktikoekin, hala nola Diego de Amezua Organoaren Lagunen Bizkaiko Elkarteak organo modernoari eta euskal musikan izan duen eraginari buruz antolatutako hitzaldi-kontzertua. Edo Lekeition egingo dena, Musikenek antolatuta, Buenaventura Zapirain konpositoreari eta Lekeitioko musika-bizitzan izan duen eraginari buruz. 

Getxon, Los cien años de las casas Baratas de Romo dokumentala proiektatuko da Erromon, eta Las barreras: un relato de dos barrios dokumentala, berriz, Areetan. Emanaldiaren ondoren, solasaldia izango da zuzendariarekin. Bilboko Ondare Aretoan Olairon: Bilboren erraiak dokumentala proiektatuko da, hiribilduko meatze-iragana ezagutzeko. 

Haurrentzat, hezkuntza-tailerrak egingo dira. Adibidez: Elkanoren bidaia, Itsasmuseumean, gazteenek munduari bira eman zion lehen zirkumnabigazioaren berri izan dezaten, edo scape room bat Ugaon.

Beste jarduera batzuetan bizitzako historiak azalduko dira. Sestaoko adinekoen egoitzan, tokiko historian sakonduko duten bizitzako kontakizunak partekatuko dira. Bilboko Agiantza elkarteak ere hitzaldi bat, komiki baten aurkezpena eta kontzertu bat antolatu ditu, bide solidarioak ardatz hartuta. 

Ondarea zaintzeko ahalegin kolektiboa

Ondarearen Europako Jardunaldien edizio hau ehun erakunderen baino gehiagoren lankidetza aktiboari esker egin daiteke; udalek, museoek, kultura-elkarteek eta ekimen pribatuak parte hartu dute. Bizkaiko Foru Aldundiak koordinatutako ahalegin kolektibo horrek lankidetza-sare sendoa osatu du, eta Bizkaia erreferentziazko ondare-komunitate gisa finkatu du; Europaren onespena ere jaso du.

Jarduera guztiak doakoak dira, eta haietako askotan erreserba egin behar da aurretik. Programa osoa web orri honetan dago: www.ondareabizkaia.eus